Tadeusz Prechitko

Kategorie:
Data publikacji:

Prechitko Tadeusz ps. Tadeusz Czapski, Kapricho, Chrystian (1913–1982), harcmistrz, pionier harcerskiego żeglarstwa morskiego w Gdańsku, drużynowy I Morskiej Drużyny Harcerzy, komendant IV Morskiego Hufca Harcerzy w Gdańsku (1937–1939), pilot Gdańskiej Chorągwi Harcerzy (1935–1939).

Urodził się 10.10.1913 we Lwowie w rodzinie Józefa (ur. ok. 1854) i Janiny Wacławy (1886–1937; botanika) z Szoberów. Od 1921 roku mieszkał w Gdańsku, gdzie uczęszczał do Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej. Po maturze w 1932 r. odbył półroczną praktykę w Stoczni Gdańskiej i kontynuował naukę w gdańskiej Wyższej Szkole Technicznej (obecnie Politechnika Gdańska). Już w latach szkolnych związał się z harcerstwem i ruchem żeglarskim. Ukończył szkolenie żeglarskie zdobywając uprawnienia żeglarskie, w 1933 patent jachtowego kapitana żeglugi morskiej, a w 1938 dyplom kapitana instruktora jachtowego żeglugi morskiej (w 1939 był jednym z trzech – obok gen. Mariusza Zaruskiego i Zygmunta Pankiewicza – członków ZHP posiadających te uprawnienia). Należał do I Drużyny Harcerzy im. Zygmunta Augusta w Gdańsku, został jej drużynowym i przekształcił ją w 1929 r. w drużynę morską. W 1932 zorganizował wyjazd drużyny do Garczyna na Międzynarodowy Zlot Skautów Wodnych. W miarę możliwości wysyłał harcerzy na rejsy żaglowcami Darem Pomorza, a w następnych latach również Zawiszą Czarnym. Jednocześnie był działaczem Polskiego Klubu Morskiego w Gdańsku, dzięki czemu mógł żeglować z harcerzami na jachtach PKM. Harcerze otrzymali do dyspozycji dwa jachty: s/y Pirat i s/y Korsarz. Prowadził liczne szkolenia żeglarskie dla harcerek i harcerzy, dowodził rejsami ćwiczebnymi z harcerskimi załogami podczas regat; m.in. w czerwcu 1935 r. harcerze na jachcie s/y Korsarz pod dowództwem Prechitki w regatach do Visby na Gotlandzie zajęli drugie miejsce, a w 1936 w przedolimpijskich regatach do Kilonii odnieśli bezkonkurencyjne zwycięstwo przepływając trasę z Sopotu w czasie 90 godzin 28 minut i zdobywając prestiżową nagrodę.

W 1935 roku po powołaniu w Wolnym Mieście Gdańsku chorągwi został mianowany pilotem chorągwi harcerzy (prowadził referat morski). Funkcję tę pełnił do 1939 r. Gdy 10 stycznia 1937 powstał IV Morski Hufiec Harcerzy został mianowany jego komendantem. Pozyskał dla hufca dwie szalupy wiosłowe, jedną nazwał Druh. Prowadził harcerskie obozy połączone ze szkoleniem żeglarskim. W lipcu tegoż roku dowodził rejsem na jachcie Korsarz do portów bałtyckich, Morza Północnego i Anglii. W tymże roku na s/y Korsarz z harcerską załogą przybył do Haarlem w Holandii, co było osobnym punktem V Jamboree.

Wchodził w skład zatwierdzanych przez Polski Związek Żeglarski komisji egzaminacyjnych na patenty żeglarskie morskie w PKM i w ZHP (razem z gen. M. Zaruskim, Z. Pankiewiczem, M. Domaradzkim, J. Grockim).

Studia ukończył w czerwcu 1939 r., uzyskując dyplom inżyniera budowy maszyn okrętowych. Już w lipcu tegoż roku otrzymał powołanie do wojska i przydział do Marynarki Wojennej, gdzie zastała go wojna. Walczył w obronie Helu, po kapitulacji przebywał w niewoli w toruńskim stalagu. Po zwolnieniu w 1940 wyjechał do Warszawy, pracował przy konstruowaniu gazogeneratorów samochodowych, jako kierowca i konwojent, w warsztatach samochodowych. Jednocześnie prowadził działalność konspiracyjną, najpierw w organizacji wywiadowczej Muszkieterzy, a następnie w stopniu podporucznika w AK z przydziałem do wywiadu morskiego „Alfa”. Był także łącznikiem z Gdańskiem. Od 1944 r. przebywał w Zakopanem, do Gdańska powrócił w maju 1945. Był zatrudniony na kierowniczym stanowisku w Centralnej Bazie Remontowej w Gdańsku-Wrzeszczu, a od 1948 w Polskim Towarzystwie Importu Maszyn i Narzędzi „Polimex”, gdzie w latach 1949–1950 kierował placówką w Amsterdamie. Następnie pracował w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych nr 1 w Gdańsku, a od 1957 do 1965 był dyrektorem Centrali Handlu Zagranicznego „Centromor” w Warszawie. Był radcą handlowym w Iranie (do 1972), ekspertem Polskiej Izby Handlu Zagranicznego i Międzynarodowej Organizacji Handlu ONZ. Na emeryturę przeszedł w 1978. Był redaktorem „Techniki i Gospodarki Morskiej” oraz współzałożycielem i redaktorem naczelnym (1956–1959) miesięcznika „Budownictwo Okrętowe”, gdzie publikował wiele swoich artykułów.

W miarę możliwości zajmował się harcerskim żeglarstwem, był członkiem Harcerskiego Kręgu Morskiego, w latach 1957–1959 był komandorem Polskiego Klubu Morskiego w Gdańsku.

Zmarł w Warszawie 19 września 1982 i został pochowany na Starych Powązkach.

Za działalność został odznaczony złotym medalem Ligii Morskiej i Kolonialnej (1939), Srebrnym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Oficerskim Orderu Korony Belgijskiej i irańską Komandorią Orderu Homayum III klasy.

Był żonaty z Ewą z d. Borczowską (1922–1986; filolog).

Literatura:
Encyklopedia Gdańska, Gdańsk 2012, s. 836;
Golec J., Sopocki album biograficzny, Cieszyn 2008, s. 212;
Materiały do Harcerskiego Słownika Biograficznego, [red.] Fietkiewicz O., „Harcerstwo” 1990, nr 11-12, s. 34;
Chrzanowski B., Gasiorowski A., Wydział Marynarki Wojennej „Alfa” Komendy Głównej Armii Krajowej, Toruń 2001, s. 56, 160;
Chrzanowski B., Gąsiorowski A., Steyer K., Polska podziemna na Pomorzu w latach 1939-1945, Gdańsk 2005;
Gaj J.: Zarys historii polskiej kultury fizycznej w Wolnym Mieście Gdańsku, PWN, Warszawa-Poznań 1976;
Gebert J., Z gdańskich boisk i stadionów, Gdańsk 1970, s. 37-42;
Kubik K.: Harcerstwo polskie w Wolnym Mieście Gdańsku, w: „Rocznik Gdański” t. XXXII 1972 z. 1, s. 95;
Sikorski E., Szkice z dziejów harcerstwa polskiego w latach 1911-1939, Warszawa 1989, s. 83;
Stępniak H., Ludność polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Gdańsk 1991, s. 317 i nast.;
Szczecina D., Harcerski Klub Sportowy Sopot i jego następcy, Sopot 2016, s. 9, 26-27, 51;
Woźniak R.: Harcerstwo polskie w Wolnym Mieście Gdańsku 1920-1939, Warszawa 1977, s. 46, 55-57, 61, 65-67;
Komunikat w „Sport Wodny” 1937, nr 9 (maj 1939), s. 16;
Inskrypcja nagrobna;

hm. Dariusz Szczecina

Najnowsze wpisy

|BADŹ Z NAMI NA BIEŻĄCO|

Związek Harcerstwa Polskiego
Chorągiew Gdańska

im. Bohaterów Ziemi Gdańskiej
ul. Za Murami 2-10, 80-823 Gdańsk

tel.: (58) 301 13 27

Administrator: Aleksandra Guzik aleksandra.guzik@zhp.net.pl