Komisja Historyczna Chorągwi Gdańskiej

Skład Komisji Historycznej Chorągwi Gdańskiej ZHP:

hm. Bogdan Radys, przewodniczący Komisji, drużynowy, komendant szczepu, kierownik referatu drużyn starszoharcerskich w Hufcu Gdańsk-Śródmieście, członek Komisji Stopni Instruktorskich Chorągwi, przewodniczący Sądu Harcerskiego Chorągwi. Komendant Kręgu Seniorów Korzenie i kierownik Wydziału Seniorów i Starszyzny GK ZHP, autor publikacji harcerskich i wielu biogramów instruktorów.
Zenon Kuligowski, historyk, drużynowy w Gdyni, czł. AK Gryf przy WSP, komendant szczepu w Hufcu Oliwa, z-cą komendanta i komendant Chorągwi Gdańskiej, członek RN ZHP. Członek Kręgu Seniorów Korzenie, redaktor Leksykonu Chorągwi Gdańskiej, współautor Harcerstwo Gdańskie 1945-1973, autor publikacji i biogramów instruktorów Chorągwi.
Jerzy Ruszkowski, drużynowy, komendant szczepu i Hufca Malbork. Założyciel i komendant KS Semper-Paratus, autor wielu wystaw i konferencji historycznych, bogatych kronik Hufca i publikacji o Hufcu Malbork.
Zbigniew Satke, drużynowy, komendant Hufca Kartuzy, autor wielu kronik Hufca, publikacji prasowych o harcerstwie i działalności seniorów harcerskich, posiada liczny zbiór dokumentów, rozkazów i fotografii, członek KS Korzenie.
Dariusz Szczecina, drużynowy, komendant szczepu, kierownik referatu harcerskiego, z-ca komendanta Hufca Sopot, autor opracowań metodycznych i wielu publikacji o sopockim harcerstwie oraz instruktorach sopockich, a także wielu biogramów instruktorów. Autor Księgi Stulecia Sopockiego Harcerstwa.
Roman Kopitkowski, drużynowy, z-c komendanta szczepu, kierownik Referatu Staszoharcerskiego i z-ca komendanta Hufca Tczew. Wiceprzewodniczący Komisji Rewizyjnej Chorągwi.
Bartosz Blaszke, kpt. MW, dowódca okrętu, drużynowy Drużyny Sztandarowej Chorągwi, komendant Szczepu i przewodniczący Komisji Rewizyjnej w Hufcu Wrzeszcz Oliwa. Członek Sądu Harcerskiego Chorągwi.
Beata Tritt, drużynowa, z-ca komendanta i komendantka Hufca Sztum, autorka reportaży o Sztumskim Harcerstwie. Członkini Komisji Rewizyjnej Hufca Malbork.

Bohaterowie Chorągwi

Zasłużeni instruktorzy

Harcerskie miejsca pamięci

Materiały i opracowania komisji

Bohaterowie Chorągwi

Nasi Bohaterowie

Zasłużeni instruktorzy

Zasłużeni Instruktorzy Chorągwi Gdańskiej:

Harcerskie miejsca pamięci

Ważniejsze harcerskie miejsca pamięci na Pomorzu

Gdańsk

	Pomnik Harcerski wzniesiony w 2004 r. na Skwerze im. Polskich Harcerzy byłego Wolnego Miasta Gdańska (obok ul. Hucisko). Posiada inskrypcję: „W hołdzie harcerkom i harcerzom pomordowanym w czasie II wojny światowej, tym, którzy wskrzesili z ruin nasz Gdańsk, instruktorom, wychowawcom pokoleń młodzieży harcerskiej, którzy odeszli na wieczną wartę. Czuwaj! Miasto Gdańsk 2003”. W 1946 r. harcerstwo przejęło na swój pomnik wielki głaz przy obecnej Al. Zwycięstwa, który wzniesiono burmistrzowi Gdańska Danielowi Gralathowi. W 2004 r. decyzją Rady Miasta pomnik przywrócono burmistrzowi, a Harcerstwu ufundowano nowy pomnik.
Hm. Alf Liczmański (1904–1940), komendant Chorągwi Harcerzy w Wolnym Mieście Gdańsku, zamordowany w Granicznej Wsi, filii obozu Stutthof. Posiada kilka miejsc pamięci.
	W Oliwie – ulica, przy której mieszkał nazwano ul. Alfa Liczmańskiego, na domu pod nr 7 umieszczono tablicę pamięci w 100. rocznicę jego urodzin.
	Szkoła Podstawowa nr 65 w Gdańsku nosi jego imię, przy szkole znajduje się pomnik patrona szkoły.
	18 października 1970 r. na uroczystym apelu odbyło się nadanie Hufcowi Gdańsk-Śródmieście imienia Alfa Liczmańskiego. Hufcowi wręczono nowy sztandar, a hymnem stał się utwór „My od Alfa”. Podczas kampanii ALF został zawiązany Krąg Harcerzy Wolnego Miasta Gdańska.
Dr med. Stefan Mirau (1901–1942), pierwszy drużynowy w Wolnym Mieście Gdańsku, po studiach lekarz Chorągwi Gdańskiej i członek Zarządu Okręgu ZHP w Gdańsku. Zmarł w Kl. Stutthof.
	W Oliwie ma ulicę swojego imienia, a w centrum miasta przy ul. Długiej 20/21, gdzie posiadał gabinet lekarski, znajduje się tablica pamięci.
Dr Franciszek Kręcki (1883–1940), prawnik, bankowiec, filomata, organizator nielegalnego skautingu w Gdańsku, a później harcerstwa w Wolnym Mieście Gdańsku, przewodniczący Zarządu Okręgu ZHP w Gdańsku. Rozstrzelany w KL Stutthof.
	W Oliwie ma ulicę swojego imienia, a na Długim Targu pod nr 38 tablicę pamięci w miejscu, gdzie był dyrektorem banku.
Na Domu Harcerza w Gdańsku, ul. Za Murami 2-10, umieszczono cztery tablice pamięci.
	Tablica pamięci 116 harcerzy i przyjaciół harcerstwa, którzy zginęli w okresie II wojny światowej. Odsłonięta w 1981 r.
	Tablica pamięci hm. Józefa Grzesiaka „Czarnego” – drużynowego legendarnej 13 WDH, Komendanta Chorągwi Wileńskiej i Gdańskiej.
	Tablica pamięci hm. Tadeusza Polaka (1927–2001), który był komendantem tajnej organizacji harcerskiej „Szczerbiec”; więzień polityczny, komendant hufca Harcerzy Gdańsk-Śródmieście, inicjator budowy Domu Harcerza w Gdańsku, przewodniczący Rady Programowej Muzeum Harcerstwa. Przed Domem Harcerza przy ulicy Ogarnej znajduje się Plac im. Tadeusza Polaka.
	Tablica pamięci hm. Marii Hrabowskiej (1936–2008), komendantki Hufca Harcerek Gdańsk-Śródmieście, przewodniczącej ZHP (1996–2001), przewodniczącej Naczelnego Sądu ZHP, prof. med. Gdańskiej Akademii Medycznej.
Hm. Jan Ożdżyński (1903–1939) komendant Hufca w Wolnym Mieście Gdańsku, został zastrzelony przez Niemców 1 września, jest uważny za pierwszą polską ofiarę wojny w Gdańsku.
	Posiada tablicę pamięci na gmachu Dyrekcji Kolei przy ul. Dyrekcyjnej, gdzie mieściły się przed wojną Komendy Chorągwi Harcerek i Harcerzy i gdzie został zastrzelony.

Gdynia

	Pomnik Gdyńskich Harcerzy odsłonięto 25 września 1966 r. przy ul. Świętojańskiej na skraju Kamiennej Góry, z udziałem naczelnika ZHP hm. Wiktora Kineckiego. Napis na nim głosi: „Gdyńskim harcerzom poległym w walce z hitlerowskim najeźdźcą w latach 1939–1945”
	Pomnik Rozstrzelanych Harcerzy Obłuża – znajduje się w miejscu rozstrzelania 10 chłopców w dniu 11 listopada 1939 r. nieopodal kościoła pw. św. Andrzeja Boboli, zawiera ich nazwiska. Mordu dokonano Święto Niepodległości dla siania grozy i strachu wśród mieszkańców Gdyni.

	Obelisk gen. Roberta Baden Powella (1857–1941) przypomina wizytę twórcy skautingu w Polsce na Polance Redłowskiej, wizytującego w tym miejscu obóz polskich harcerek 16 sierpnia 1933 r. Obelisk odsłonięto w 1990 r.
	Obelisk Alfreda Dyducha w dzielnicy Obłuże odsłonięty 18 września 1997 r. Inskrypcja: „Tu w obronie Kępy Oksywskiej dnia 18 września 1939 r. zginął jej najmłodszy obrońca, trzynastoletni harcerz, Alfred Dyduch”

Kwidzyn

	Ulica hm. Jana Machutty (1911–1990), który był komendantem Hufca ZHP Kwidzyn, zasłużonym instruktor ZHP i pedagogiem.
	Pomnik 50 lat ZHP na Ziemi Kwidzyńskiej 1987 i obelisk 100-lecia Harcerstwa na Skwerze Harcerzy 2012.

Malbork

Obelisk Harcerskiej Pamięci ufundowany w 2000 r. przez Harcerski Krąg Seniorów „Semper Paratus”

Sopot

Obelisk hm. Michała Urbanka (1986–1982), mieszkańca Sopotu, znajduje się na Skwerze jego imienia. Absolwent UJ, wybitny pedagog i wychowawca wielu harcerzy w Wolnym Mieście Gdańsku, komendant Hufca Harcerzy w Wejherowie, nauczyciel Polskiego Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku. Pierwszy komendant Hufca Harcerzy w Gdańsku.

Starogard Gdański

Pomnik Harcerski przy ul. Mickiewicza odsłonięto 24 września 1967 r. posiada napis: Harcerzom którzy w latach 1939–1945 życie oddali za Polskę. Poniżej wymieniono imiona, w tym jedno „Nieznany”, symbolicznie dla osób nieznanych do momentu budowy pomnika. W cokole pomnika umieszczono urny z ziemią z miejsc zagłady i spoczynku: Szpęgawsk, Skórcz, Mielniczki, Stutthof, Warszawa-Powązki, Nantes – Francja.

]

Obelisk w Zelgoszczy (gmina Lubichowo, powiat Starogard Gdański). Obelisk na posesji p. Wyczyńskich został odsłonięty w 1981 r. Napis głosi: „Pamięci założycieli i członków harcerskiej konspiracyjnej antyhitlerowskiej JASZCZURKI powstałej w domu Lucjana Wyczyńskiego 1941 ● 29 VI 1981 r.
Obelisk upamiętnia harcerzy z przedwojennego gimnazjum starogardzkiego, młodych partyzantów. Założyciele: Paweł Wyczyński ps. „Wrzos” – po wojnie był prof. literatury w Ottawie, Zygmunt Bączkowski ps. „Zyga”, zginął w Powstaniu Warszawskim.

Tczew

Obelisk poświęcony tczewskim harcerzom ofiarom II wojny światowej (1960).

Wejherowo

	Tablica Pamięci hm. Lucjana Cylkowskiego (1907–1944) w Bolszewie koło Wejherowa. Tablicę umieszczono staraniem Harcerskiego Kręgu Seniorów „Korzenie” Chorągwi Gdańskiej w 1993 r. na budynku elektrowni wodnej, gdzie ukrywał się od wiosny 1943 do marca 1944 r., nauczyciel, komendant Hufca Harcerzy w Gdyni i Pogotowia Wojennego Harcerzy, komendant Hufca Szarych Szeregów w Gdyni. Zamordowany w KL Stutthof.
	Tablica Pamięci umieszczona przy kościele O. Franciszkanów pw. św. Anny przy ul. Reformatów. Napis na kamiennej płycie głosi: „Ochotniczej Kompanii Harcerskiej w rocznicę walk w obronie Wybrzeża i Ziemi Kaszubskiej, Czuwaj! Wejherowo, 1.09.1989 r.
	Tablica w Zamostnym koło Wejherowa pamięci hm. Benedykta Porożyńskiego (1909–1945) o treści: „W tym domu 18 marca 1945 r. podczas Marszu Śmierci zmarł hm. Benedykt Porożyński, organizator Szarych Szeregów na Pomorzu Gdańskim. Społeczeństwo Gminy Wejherowo 1996 r.”

Materiały i opracowania komisji

Materiały i opracowania przygotowane przez Komisję Historyczną Chorągwi Gdańskiej:

Foldery przygotowane na Sesję historyczną pt. „Założyciele harcerstwa w Wolnym Mieście Gdańsku i jego komendanci – pierwszymi ofiarami wojny” (listopad 2019) zawierają sylwetki pięciu instruktorów i działaczy harcerskich: dz. h. Franciszka Kręckiego, hm. Alfa Liczmańskiego, hm. Jana Ożdżyńskiego, hm. Alfonsa Żurka oraz dz. h. dr. med. Stefana Miraua.

Zapytania ofertowe

|BADŹ Z NAMI NA BIEŻĄCO|

Związek Harcerstwa Polskiego
Chorągiew Gdańska
im. Bohaterów Ziemi Gdańskiej
ul. Za Murami 2-10, 80-823 Gdańsk

tel.: (58) 301 13 27

Administrator: Aleksandra Guzik aleksandra.guzik@zhp.net.pl

KONTAKT