hm. Zofia Pykosz (1912–2013) – komendantka Hufca Harcerek w Jaśle i w Gdańsku. Urodziła się 6.12.1912 r w Pilźnie koło Tarnowa. Ojciec Franciszek Kolbusz, absolwent UJ w Krakowie, prawnik, pracował w administracji; mama Maria z  Banickich była nauczycielką. Zofia posiadała młodsze rodzeństwo siostrę Marię Folrzańską, Węgrzyńską (1916–2000) oraz brata Juliusza (1919–2010), ekonomistę.

Wstąpiła do szkoły średniej w Tarnowie, gdzie poznała harcerstwo i w 1926 r. wstąpiła do drużyny harcerek. Szybko awansowała w drużynie, przyjmując coraz to nowe obowiązki. W 1928 r. ukończyła na Wileńszczyźnie kurs drużynowych. W Seminarium Nauczycielskim w latach 1929–1931 prowadziła drużynę harcerek. Po ukończeniu Seminarium Nauczycielskiego odbyła staż nauczycielski w Pilźnie. W 1932 r. wraz z rodziną przeniosła się do Jasła i podjęła pracę nauczycielki. Została również drużynową w swojej szkole, a wkrótce także komendantką Hufca Harcerek w Jaśle. Hufiec Harcerek działał na rozległym terenie. Obejmował oprócz Jasła także miasta Biecz oraz Krosno. W sumie liczył około 30 drużyn. W kwietniu 1934 r. druhna Zofia otrzymała nominację na stopień podharcmistrzyni. Na Jubileuszowy Zlot w Spale pojechała jako komendantka ze swoją drużyną drużynowych w liczbie ok. 30 osób. Wspominała, że aprowizacja dla 25 000 uczestników zlotu nie była zbyt sprawna, ale jej drużyna dzięki przywiezionym zapasom kaszy manny i owsianych płatków nigdy nie wychodziła na zajęcia bez ciepłego śniadania. Takiej operatywności mogły jedynie pozazdrościć druhny z sąsiednich podobozów, które nie były tak przebiegłe i przewidujące.

Hufiec Harcerek Jasło do wybuchu II wojny światowej należał do chorągwi krakowskiej. Druhna Zofia kierowała hufcem w latach 1934–1937 i 1938–1939. W 1937 r. była na urlopie instruktorskim z powodu obowiązków macierzyńskich. W 1936 r. druhna Zofia wyszła za mąż za Jana Pykosza (1906–1981), nauczyciela. Posiadała troje dzieci Krzysztof (1937) mgr inż. mech., był harcerzem, Marię Brodowicz (1938) mgr, filologia polska, nauczycielka, Jolantę Siedzik (1943) mgr ekonomii, była harcerką i drużynową. Druhna Zofia okres okupacji przeżyła mieszkając na wsi koło Jasła, pomagając okolicznej ludności w służbie sanitarno-medycznej. W lipcu 1946 r. przybyła wraz z rodziną do Gdańska. Otrzymała pracę nauczycielki w Szkole Podstawowej nr 10 w Gdańsku-Oruni. Przez 7 lat pełniła funkcję drużynowej w tej szkole. Na polecenie Inspektora Oświaty w Gdańsku w latach 1950–1952 była drużynową OH. W latach 1948–1949 pełniła funkcję komendantki Hufca Harcerek w Gdańsku. W 1948 r. otrzymała nominację na stopień harcmistrza. Prowadziła liczne obozy i szkolenia instruktorskie. Lubiła śpiewać, dobrze uczyła śpiewu harcerzy i instruktorów.

Po odrodzeniu Harcerstwa w 1956 r. pracowała w Szkole Podstawowej nr 36 w Gdańsku-Oliwie i tam do 1960 r. była ponownie drużynową. W latach 1957–1960 pełniła funkcję komendantki Hufca Harcerek Gdańsk-Oliwa. Podkreślić trzeba, że druhna Zofia zawsze łączyła pracę zawodową nauczycielki z pracą wychowawczą drużynowej. Przedłużała proces wychowawczy młodzieży harcerskiej na czas wakacji, prowadząc zawsze obozy harcerskie w czasie pełnienia obowiązków drużynowej i komendantki hufca.

Po połączeniu hufców harcerek i harcerzy w 1960 r., przez krótki czas była z-cą komendanta Hufca Gdańsk-Oliwa. W latach 1960–1968 zawodowo pracowała w Szkole Ćwiczeń dla Studium Nauczycielskiego, przekazując tam swoje umiejętności zawodowe i społeczne. W 1966 r. otrzymała dyplom ukończenia Studium Nauczycielskiego. Do czynnej służby harcerskiej powróciła po 15 latach, wstępując w 1976 r. do Komisji Historycznej Chorągwi Gdańskiej. Komisja w krótkim czasie przekształciła się w Krąg Instruktorów Seniorów „Korzenie” Chorągwi Gdańskiej. Przez wiele lat była sekretarzem i członkiem komendy Kręgu „Korzenie”. Była organizatorem i komendantką kilku tras seniorów Harcerskiego Rajdu „Rodło”. W latach osiemdziesiątych przez 8 lat była członkiem Komisji Instruktorskiej Chorągwi Gdańskiej oraz przewodniczącą Komisji Historycznej Chorągwi Gdańskiej. Opracowała Kalendarium Wydarzeń Chorągwi Gdańskiej i Zarys Historii Chorągwi Gdańskiej.

Wśród gdańskich instruktorów cieszyła się dużą sympatią i zasłużonym autorytetem. Całe życie interesowała się krajoznawstwem i turystyką. Działała w  Związku Nauczycielstwa Polskiego. Pasje turystyczne rozwijała także w gronie nauczycieli emerytów. Organizowała wiele wycieczek krajoznawczych przy Zarządzie Oddziału ZNP w Gdańsku.
 

Za pracę społeczną i zawodową odznaczona została m.in.:
– Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski  1983 r.,
– Złotym Krzyżem Zasługi dla ZHP 1981 r.,
– Medalem Komisji Edukacji Narodowej

Przeżyła ponad 100 lat, zmarła 1 czerwca 2013 r. Spoczywa na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

– S. Puchała „Poczet Harcmistrzyń i Harcmistrzów” t. II,  Z. Kuligowski, B. Radys „Harcerstwo Gdańskie 1945-1973”, Jarzembowski, Kuprianowicz, Harcmistrzynie i Harcmistrze ZHP mianowani w latach 1920–1949, s.65, Kraków 2006,  Arch. HKS „Korzenie” Gdańsk, relacja córki Marii Brodowicz

hm. Bogdan Radys
Autor noty biograficznej