Witold Bublewski (1904–2007) harcmistrz, porucznik AK, kapitan Marynarki Wojennej, jachtowy kapitan żeglugi wielkiej, twórca harcerskiego wychowania wodnego. 

 

”Jeżeli Andrzej Małkowski stworzył podstawy polskiego skautingu, Aleksander Kamiński metodykę zuchową, to Witold Bublewski był twórcą wychowania morskiego w harcerstwie” – B. Komorowski, Z. Kowalewski

Urodził się 20 czerwca 1904 r. w Kamyszynie nad Wołgą. Ojciec Franciszek (1875–1917) był carskim zesłańcem, z wykształcenia doktorem weterynarii i ichtiologiem – ukończył Charkowski Instytut Weterynarii i Moskiewski Instytut Rolniczy. Pełnił funkcję Głównego Zarządcy Rybołówstwa na dolnej Wołdze. Matka Wanda z Lutkiewiczów (1880–1946) była nauczycielką języków obcych oraz dyrektorką gimnazjum – ukończyła Instytut Aleksandrowski w Petersburgu. Brat Olgierd (1905–1945) był członkiem HKM, porucznikiem AK, zginął nad Nysą Łużycką jako żołnierz WP. Siostra Wanda Kalinowska (1904–1993) była nauczycielką z cenzusem UW, druga z sióstr – Maria Frelek (1907–1991) nauczycielka, ukończyła Państwowe Seminarium Nauczycielskie w Warszawie. 

 

Ojciec zabierał czasem Witolda na wyprawy łodziami po Wołdze i Donie. Pływania łodzią wywarły na nim tak silne wrażenia, że całe swoje zawodowe życie poświęcił gospodarce morskiej, a w społecznych działaniach w harcerstwie tworzył i rozwijał żeglarstwo.  

 

Kiedy wybuchła I wojna światowa, ojciec powołany został do wojska i skierowany na front turecki, z którego nie powrócił. Zginął w Iranie w 1917 r. Witold jako najstarszy syn przejął opiekę nad matką i trojgiem młodszego rodzeństwa. W Carycynie (Stalingrad – obecnie Wołgograd), gdzie mieszkał i uczył się w gimnazjum, w 1917 r. założył zastęp polskich skautów i rozpoczął pływania łodzią ze skautami po Wołdze.

 

Krwawe walki w Rosji, które nastąpiły po rewolucji październikowej, zmusiły Polaków w Carycynie do ucieczki. W 1919 r. Bublewscy szczęśliwie powrócili do Polski i zamieszkali w Wołominie, a później w Warszawie. Witold podjął dalszą naukę oraz służbę harcerską w 39 WDH im. Józefa Wybickiego. Zdobywał w niej kolejne stopnie i pełnił funkcje harcerskie do drużynowego włącznie. Uczestniczył ze swoim harcerskim plutonem w wojnie bolszewickiej, zakładając polową linię telefoniczną  z Radzymina do Zielonki. 

 

W 1924 r. ukończył Państwową Szkołę Budowlaną, ale nie znalazł pracy w wyuczonym zawodzie. Ponieważ interesowała go praca wychowawcza z młodzieżą, zatrudnił się w bursie dla chłopców, sierot po poległych żołnierzach. Mimo młodego wieku, miał duże życiowe doświadczenie i cieszył się autorytetem wśród podopiecznych. Do bursy przeniosła się prowadzona przez niego 39 WDH. Wędrując ze swoją drużyną w podwarszawskich lasach, trafił przez przypadek do gościnnego domu. Jak się okazało, był to dom marszałka Józefa Piłsudskiego. Po krótkim odpoczynku i poczęstunku harcerzy przywitał sam gospodarz. Wypytał szczegółowo, co robią i czym się zajmują, a przy pożegnaniu zaprosił drużynowego na swoje imieniny 19 marca. Od tego czasu druh Witold bywał na imieninach marszałka. 

 

W 1924 r. odbył kurs morski w Harcerskim Hufcu Syberyjskim na Helu oraz otrzymał stopień instruktorski przewodnika, później zamieniony na stopień podharcmistrza. Był organizatorem rejsu kajakami Dunajem z Wiednia do Morza Czarnego. Wstąpił do Ligi Morskiej i Rzecznej i był jej działaczem do końca życia. W 1926 r. przeszedł do pracy w Lidze Morskiej i Rzecznej i był tam zatrudniony do wybuchu wojny. W latach 1927–1929 odbył służbę wojskową w 76 Pułku Piechoty w Grodnie.

 

Zainicjował unifikację programową i metodyczną harcerskich drużyn wodnych. Opublikował w prasie harcerskiej i młodzieżowej („Harcerz”, „Na Tropie”, „Czuj Duch”, „Żeglarz”) ponad 300 artykułów związanych z problematyką wychowania morskiego oraz ruchem harcerskich drużyn wodniackich. W 1927 r. otrzymał stopień harcmistrza. W 1930 r. druha Witolda powołano na kierownika Referatu Żeglarskiego w Wydziale Wychowania Fizycznego GKH. Po roku był już kierownikiem samodzielnego Wydziału Drużyn Żeglarskich GKH i pełnił tę funkcję do wybuchu wojny. W 1931 r. wydał książkę „Kajakiem na szlaku wodnym” i zainicjował powstanie Harcerskiej Biblioteki Drużyn Żeglarskich. Został redaktorem wydania 14 tomików książek obejmujących zagadnienia programowe, metodyczne oraz techniczne dla drużyn wodnych. 

 

W 1932 roku był komendantem liczącego blisko 2000 harcerzy krajowego Zlotu Skautów Wodnych w Garczynie koło Kościerzyny. Zlot ten poprzedzał międzynarodowy zlot skautów wodnych w tym samym miejscu. Realizował poważne i odpowiedzialne zadania o znaczeniu międzynarodowym, które przeprowadzał wzorowo. Przygotowywano konkurencje i pokazy wodne na jeziorze Garczyn oraz budowano miasteczko zlotowe. (Oboźnym zlotu krajowego i międzynarodowego był hm. Oskar Żawrocki). W tym samym roku na Zlocie Skautów w Gödöllö koło Budapesztu Witold Bublewski był komendantem samodzielnego podobozu żeglarskiego, a jego drużyna 39 WHDŻ zajęła I miejsce w zawodach wodniackich. 

 

W 1934 r. otwarto harcerski ośrodek morski w Jastarni (drugi po Gdyni) i przeszkolono w sezonie letnim 400 harcerzy. Harcerki szkoliły się oddzielnie w swoim ośrodku na Helu. Harcerze posiadali w tym czasie w kraju 16 żeglarskich ośrodków śródlądowych. Zatwierdzony przez kierownictwo drużyn żeglarskich GKH typ kajaka dla harcerzy został z małymi poprawkami przyjęty przez skauting angielski. W kwietniu 1934 r. zainicjował wydawanie harcerskiego miesięcznika „Żeglarz”, który był wydawany do wybuchu wojny. 

 

Bublewski był komendantem 10 obozów swojej drużyny i 16 morskich kursów szkoleniowych w Jastarni i Gdyni. Doskonalił swoje umiejętności żeglarskie w kolejnych rejsach do stopnia jachtowego kapitana żeglugi wielkiej. Staże morskie odbywał na jachtach Kaper, Junak, Temida I, Temida II, Zawisza Czarny I, Zawisza Czarny II, Generał Zaruski i innych. Był inicjatorem zakupu statków i przebudowy ich na harcerskie żaglowce Zawisza Czarny I w 1934 r. oraz Zawisza Czarny II w 1960 r., a także zakupienia flotylli „Czajek” dla ZHP. W 1935 r z jego inicjatywy ruszyła „harcerska szkoła pod żaglami” na Zawiszy Czarnym pod dowództwem gen. Mariusza Zaruskiego. Powiewająca dziś na wszystkich harcerskich jachtach bandera została zatwierdzona według projektu druha Witolda. 

 

Przez całe życie pogłębiał i doskonalił swoją wiedzę nie tylko żeglarską. W 1939 r. na Uniwersytecie Warszawskim ukończył studia na Wydziale Prawa i Nauk Ekonomiczno-Społecznych, a w 1963 r. na Wydziale Transportu Morskiego w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie. W tej uczelni odbył także studia doktoranckie.

 

W sierpniu 1939 r. został zmobilizowany. Jako dowódca plutonu walczył w obronie Płocka, Warszawy i Modlina, gdzie został ranny. Po rekonwalescencji podjął pracę w konspiracji. W Powstaniu Warszawskim dh Witold walczył na Żoliborzu. 

Był zastępcą komandora Harcerskiego Kręgu Morskiego (HKM), którym dowodził gen. Mariusz Zaruski. Po tragicznej śmierci gen. Zaruskiego został komandorem HKM. Działał pod pseudonimem „Wybicki” i „Rybicki” w organizacji „ALFA”, konspiracyjnej komórce Marynarki Wojennej AK. Na zlecenie jej dowództwa opracował z grupą harcerskich żeglarzy program wychowania morskiego młodzieży. 

 

Po wojnie program ten przeforsował w Ministerstwie Żeglugi i już w lutym 1946 r. utworzono w Gdyni Państwowe Centrum Wychowania Morskiego. Działalność wychowawcza i edukacyjna tej placówki, prowadzona przez harcerzy z Kręgu Morskiego, została przerwana w 1949 r.  

 

Po wojnie  przyjechał na Wybrzeże i zamieszkał w Sopocie. Razem z gronem „zawiszaków”, pływających z gen. Zaruskim, stworzył nieformalny komitet uczczenia pamięci tego wybitnego Polaka. Pierwszym zadaniem tego gremium było odnalezienie na terenie ZSRR (Rosji) żony generała, Izabeli Zaruskiej, i sprowadzenie jej do Polski. Potem w Warszawie odbudowano willę Zaruskich po zniszczeniach wojennych. Dzięki staraniom „zawiszaków” basen jachtowy w Gdyni otrzymał imię gen. Mariusza Zaruskiego, a jacht „Młoda Gwardia” przemianowano na „Generał Zaruski”.

 

Pracę zawodową w latach 1945/46 W. Bublewski rozpoczął jako szef Delegatury Morskiej Biura Kontroli Prezydium Krajowej Rady Narodowej. W 1946 r. był pełnomocnikiem Ministra Żeglugi ds. uruchomienia portów w Darłowie i Kołobrzegu oraz koordynacji pracy Urzędu Morskiego w Szczecinie. Na Wybrzeżu poznał i zaprzyjaźnił się z wybitnym Polakiem, ministrem Eugeniuszem Kwiatkowskim. Pracował z nim w podwójnej roli: zawodowo nad odbudową i rozbudową morskich portów oraz społecznie w ZHP, budując struktury organizacyjne nowych Morskich Chorągwi Harcerek i Harcerzy. Eugeniusz Kwiatkowski był przewodniczącym Zarządu Okręgu ZHP w Gdańsku, a druh Witold jego zastępcą. Skutecznie działał w sprawie odbudowy flotylli jachtów harcerskich i reaktywowania Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni.

Razem z Eugeniuszem Kwiatkowskim utworzył Związek Miast i Gmin Morskich, mający na celu rozwój gospodarki morskiej na Pomorzu. Po wydaleniu ministra Kwiatkowskiego z pracy na Wybrzeżu z powodów politycznych, zagrożony represjami był również druh Witold, jako bliski jego współpracownik. 

 

W latach Bublewski 1948–1951 był naczelnym dyrektorem Żeglugi Bałtyckiej „Gryf” w Szczecinie. Uruchomił wówczas żeglugę przybrzeżną na Zalewie Szczecińskim i w Zatoce Gdańskiej oraz utworzył dwie nowe firmy Żeglugę Szczecińską i Żeglugę Gdańską. Następnie pracował w Centralnym Zarządzie Polskiej Marynarki Handlowej, Polskim Ratownictwie Okrętowym w Gdyni, Polskim Rejestrze Statków w Gdańsku i w Centralnym Biurze Konstrukcji Okrętowych CENTROMOR w Gdańsku. Z tej ostatniej firmy przeszedł na emeryturę w wieku 70 lat. 

W latach 1959–1969 druh Witold był społecznym komendantem Centrum Wychowania Morskiego ZHP w Gdyni. Zainicjował wówczas stworzenie flotylli Czerwone Żagle przez adaptację szalup okrętowych ze statku ms. Batory podarowanych harcerstwu przez armatora transatlantyku. Podczas tych 10 owocnych lat przeszkolono w CWM ponad 10 000 harcerzy i instruktorów. Zorganizowano wiele interesujących dalekomorskich rejsów. Czerwone Żagle wraz z harcerskimi żeglarzami uczestniczyły w zlocie młodzieży w Helsinkach w 1961 roku. Pod harcerską banderą wykształcono wiele przyszłych wybitnych polskich żeglarzy. 

 

Druh Witold był przez szereg lat aktywnym działaczem Polskiego Towarzystwa Nautologicznego  w Gdyni. Z jego inicjatywy Towarzystwo otrzymało własną siedzibę, a jego zbiory wzbogaciła unikatowa, obszerna Mapa Pomorza Zachodniego z 1618 r. Eliharda Lubinusa, profesora z Rostoku. Mapa zawiera między innymi drzewo genealogiczne książąt pomorskich, 350 herbów szlachty pomorskiej, wyniki ówczesnych połowów na Pomorzu, widoki zamków, z których nieliczne zachowały się do dziś. Druh Bublewski zadbał także o zdobycie niezbędnych środków finansowych na rekonstrukcję i tłumaczenie tego niezwykłego dzieła na język polski. Na Konferencji Żeglarskiej ZHP w 1959 r. został powołany ponownie na Komandora Harcerskiego Kręgu Morskiego. W 1961 r. mianowano go przewodniczącym Rady Wychowania Morskiego ZHP. W 1978 r. wstąpił do Harcerskiego Kręgu Seniorów „Korzenie” Chorągwi Gdańskiej i bywał na zbiórkach kręgu, dopóki pozwalało mu zdrowie. 

 

W 1981 r. był delegatem Chorągwi Gdańskiej na VII Zjazd ZHP w Warszawie, który rozpoczął zmiany ideowe w harcerstwie. Był inicjatorem obchodów rocznicy budowy szkunera Zawisza Czarny I i penetrowania przez nurków miejsca zatopienia go w Zatoce Puckiej. Do końca życia był Honorowym Komodorem ZHP. W swoim długim życiu poznał wielu wybitnych Polaków i współpracował z nimi. Marszałek Piłsudski, gen. Zaruski i minister Kwiatkowski byli jego najlepszymi nauczycielami. W sopockim mieszkaniu gościł ministra Adama Rapackiego oraz Jacka Kuronia, z którym sprzeczał się o ideały i metodykę harcerską. 

 

Mając 90 lat dh Bublewski, podjął jeszcze jedno ważne wyzwanie – zaproponował wypełnienie testamentu gen. Mariusza Zaruskiego, który w wierszu ”Kiedy przyjdzie pora…”, wyraził chęć wiecznego spoczynku pod Tatrami. Do tego niezwykłego zadania wyznaczył Instruktorski Krąg Morski w Rzeszowie. Grupa operacyjna druha Brzechowskiego z tego Kręgu odnalazła domniemaną mogiłę w Chersoniu na Ukrainie i w 1997 r. przywiozła do kraju ziemię z prochami Generała. Druh Bublewski, mimo sędziwego wieku, podróżował do Rzeszowa i nadzorował wykonanie zadania. Brał udział w uroczystości sprowadzenia prochów Generała do kraju i złożenia ich w symbolicznym grobie na Pęksowym Brzysku w Zakopanem. Ponieważ nie było możliwości przeprowadzenia pełnej identyfikacji prochów Generała, pogrzebanego w zbiorowej mogile, przywieziono do kraju ziemię z jego grobu. Organizatorzy przedsięwzięcia postanowili uczcić pamięć Mariusza Zaruskiego, fundując dzwon jego imienia dla polskiego kościoła w Chersoniu. Tam, gdzie przestało bić serce Generała, będzie biło serce dzwonu Generał Zaruski. Dzwon o wadze 400 kg ufundowany ze składek harcerskich, ludzi gór i morza został w 1999 r. przetransportowany do Chersonia na jachcie Zawisza Czarny. 

 

Druh Bublewski był także inicjatorem zorganizowania Generałowi morskiego pogrzebu w Gdyni. Stało się to 7 kwietnia 2001 r. z udziałem znakomitych gości i władz miasta. Po mszy św. w intencji Generała, urnę z częścią prochów, pożegnano w Basenie Żeglarskim jego imienia. Następnie na pokładzie s/y Generał Zaruski kondukt pogrzebowy wypłynął w morze. Dokładnie o godz. 22.00, w 60 rocznicę męczeńskiej śmierci Generała, zgodnie z ceremoniałem morskim, rozsypano prochy na pozycji zatopienia jachtu Zawisza Czarny I.

 

Z okazji 100 rocznicy urodzin druha Witolda Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni otrzymało imię hm. Witolda Bublewskiego, a na dziedzińcu CWM odsłonięto obelisk informujący o tym wydarzeniu. Uroczystościom patronowali prezydent Miasta Gdyni i naczelnik ZHP, a organizatorem był Harcerski Krąg Morski. W imieniu nieobecnego chorego bohatera, honory i gratulacje odebrała jego córka dr Anna Winnicka. 

 

Druh Witold zawarł związek małżeński w 1936 r. z Aleksandrą Terajewicz (1911–1941), ekonomistką po Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie. W tym związku urodziła się córka Anna Winnicka (1939) dr farmacji AM Gdańsk, mieszkająca w Sopocie. W 1945 r. dh Witotd poślubił Barbarę Medyńską (1921–1986) dr med. AM w Gdańsku. W tym związku urodził się syn Olgierd (1946), kapitan żeglugi wielkiej, absolwent Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni.

 

Druh Witold był „Człowiekiem – Legendą Polski Morskiej”. Zmarł 22 lipca 2007 r. i spoczywa na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. 

Posiadał liczne odznaczenia m.in.:

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski –1984

Warszawski Krzyż Powstańczy – 1984

Krzyż Partyzancki – 1959

Krzyż Armii Krajowej – 1979

Krzyż Walecznych – 1939

Złoty Krzyż Zasługi – 1944

Medal za Udział w Wojnie Obronnej 1939 – 1982

Medal za zasługi dla Marynarki Wojennej – 1986

Złoty Krzyż za Zasługi dla ZHP – 1979

Rozeta z Mieczami dla Krzyża Zasługi dla ZHP – 1985

Pierścień Hallera – 1996

Krzyż „PRO MARI NOSTRO” – 2003

Łódzka Komandoria Ligi Morskiej – 1999

Medal komisji Edukacji Narodowej – 1985