![](https://gdanska.zhp.pl/wp-content/uploads/2024/07/Zuzanna-300x300.jpg)
Promocja i wsparcie wolontariatu
Razem ku Lepszej Przyszłości: Długoterminowy Wolontariat z Pasją Jeśli szukasz sposobu na wniesienie pozytywnych zmian w swoje życie i życie innych, rozważ długoterminowy wolontariat –
ZHP Chorągiew Gdańska
ul. Za Murami 2-10, 80-823 Gdańsk
NIP: 583-296-90-85
tel.: (58) 301 13 27
6 maja 2019
Bolesław Polkowski, pseud. Niedźwiadek (1900–1989), doc. Dr ekonomii, statystyk, nauczyciel akademicki, oficer WP – kombatant, harcmistrz, hufcowy Hufca Harcerzy (1934–1936) i zastępca komendanta HOM GKH (1937–1939) w Gdyni, przewodniczący Komisji Dyscyplinarnej Gdańskiej Chorągwi Harcerstwa (1959–1962), obrońca Ojczyzny w latach 1920 i 1939.
Urodził się 23 sierpnia 1900 w Homlu (ob. Białoruś). Był synem Mieczysława (1867–1956), oficera wojsk rosyjskich, organizatora polskiego harcerstwa w Homlu (1915–1916) i komendanta Hufca Męskiego w Wadowicach (1920–1921) i Salomei z domu Zdanowicz-Krukowskiej. Pradziad Bolesława – Stanisław Polkowski był oficerem wojsk napoleońskich, a dziadkowie: Bolesław Polkowski i Hipolit Żdanowicz-Krukowski za udział w powstaniu styczniowym 1963 r. zostali zesłani na Syberię. Miał siostrę Marię Antoninę Polkowską zam. Marcinkowską (1907–1996), harcmistrzynię, komendantkę V Hufca Żeńskiego w Warszawie (1929–1931) i brata Wacława.
Od 1916 r. rodzina Polkowskich zamieszkała w Klińcu k. Czernikowa (ob. Ukraina), gdzie 19.07.1917 Bolesław wstąpił do założonej przez ks. Ignacego Skorupkę Drużyny Harcerskiej im. T. Kościuszki, w której pełnił funkcję zastępowego „Wilków”, a od 14.10.1917 p.o. drużynowego. Od września do grudnia 1918 był p.o. drużynowego I Homelskiej Drużyny Harcerzy im. księcia J. Poniatowskiego. W pierwszej połowie 1918 r. zaciągnął się do 12 Dywizjonu Artylerii rosyjskiej armii gen. A. Brusiłowa, którym dowodził stryj Bolesława – gen. Karol Polkowski. Po zwycięstwie bolszewików obaj Polkowscy na przełomie 1918/1919 przedostali się do Warszawy, gdzie Bolesław rozpoczął naukę w prywatnym gimnazjum pedagoga i krajoznawcy Kazimierza Kulwiecia (1871–1943). W 1920 r. jako ochotnik, żołnierz 201 pułku artylerii WP w wojnie polsko-bolszewickiej walczył na froncie polesko-podlaskim, brał udział w obronie Warszawy i w bitwie o Grodno oraz w pociągu pancernym „Kiliński”. Za udział w tej wojnie był wielokrotnie odznaczany.
Po wojnie kontynuował naukę – maturę zdał w 1923 r. W latach 1924–1928 studiował w Wyższej Szkole Handlowej w Warszawie (specjalizacja: ekonomia gospodarki i handlu), a następnie do 1930 r. pracował w tejże uczelni jako asystent w Katedrze statystyki. Doktoryzował się w 1931 r.
W niepodległej II RP kontynuował działalność harcerską w 20 Drużynie Harcerzy w Warszawie (1919), a następnie jako zastępca hufcowego w Wadowiczach (1920) i członek komendy Krakowskiej Chorągwi Harcerzy (1921). W 1919 r. ukończył kurs instruktorski w Zwierzyńcu Zamojskim. W latach 1922–1925 był drużynowym 20 Warszawskiej Żeglarskiej Drużyny Harcerzy im. A Małkowskiego i otrzymał pseudonim „Niedźwiadek”; udzielał się także w Wydziale Ogólnym Głównej Kwatery Męskiej/Harcerzy jako referent – instruktor objazdowy (1923–1924). W 1924 opublikowano jego autorstwa „Metodykę prowadzenia wycieczek”. W latach 1930–1934 był członkiem komisji osobowej, a w latach 1931–1933 wizytatorem GKH dla Chorągwi Wileńskiej. Nadto w 1926 r. był kierownikiem Referatu Organizacyjnego komendy Warszawskiej Chorągwi Harcerzy, a po powstaniu Mazowieckiej Chorągwi Harcerzy kierował w jej komendzie wydziałem Organizacyjnym (1931–1933). W 1931 r. uczestniczył w Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze i w I Międzynarodowym Zlocie Starszych Skautów, a w 1933 r. w Jamboree w Godolle na Węgrzech. W 1937 r. płynąc do Holandii s/y „Zawiszą Czarnym” uczestniczył w Jamboree w Vogelenzang.
Stopień HO i przewodnika uzyskał w 1920 r., HR i podharcmistrza w 1922 r., a harcmistrza w 1925 r.
W 1930 r. podjął pracę zawodową w Głównym Urzędzie Statystycznym, gdzie pracował do wyjazdu z Warszawy do Gdyni w 1933 r. Na prośbę Franciszka Sokoła, komisarza rządu RP w Gdyni, mianowany został kierownikiem Biura Statystycznego w Komisariacie Rządu z zadaniem zorganizowania Miejskiego Biura Statystycznego w Gdyni, którego został szefem. Pod jego kierunkiem opracowane i wydane zostały pierwsze roczniki statystyczne miasta. W latach 1935–1939 wykładał również w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni. Współredagował kwartalnik „Uprawa morza”.
Pomorskie harcerstwo zyskało doświadczonego instruktora, któremu w 1934 r. powierzono funkcję hufcowego Hufca Harcerzy w Gdyni. Pełnił ją do 1936 r. i przekazał w ręce hm. Benedykta Porożyńskiego (1909–1945), a sam w 1937 r. przejął obowiązki zastępcy komendanta, przeniesionego z Jastarni do Gdyni, centralnego Harcerskiego Ośrodka Morskiego i współpracownika Wydziału Żeglarskiego GKH. Był delegatem na zjazd ZHP do 1939 r. Angażował się też w działalność Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, pełniąc w latach 1934–1939 funkcję prezesa Oddziału Morskiego w Gdyni. Publikował w czasopiśmie „Krajoznawca” a także opracował przewodnik „Przewodnik po porcie gdyńskim” (1936) i „Latarnia morska w Rozewie” (1937).
We wrześniu 1939 r. w stopniu porucznika dowodził kompanią karabinów maszynowych I Gdyńskiego Batalionu Morskiej Brygady Obrony Narodowej (w kompani tej służyli też ochotniczo harcerze 1 Morskiej Drużyny Harcerzy im. Władysława IV). 10 września 1939 r. w bitwie pod Koleczkowem, stanowiącym element obrony Gdyni, został ranny i dostał się do niewoli. Był jeńcem w obozach w Koeningstein i Murnau – oflag VIIA. W tym ostatnim był kierownikiem działu nauczania przedmiotów ekonomicznych i handlowych na „Uniwersytecie Jenieckim” dla oficerów, nauczycielem obozowym Gimnazjum Handlowym oraz członkiem Kręgu Starszoharcerskiego (1943–1945).
Po oswobodzeniu przez Francję udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie do 1948 r. pracował w Polskiej Misji Morskiej w Londynie. Do kraju powrócił w lipcu 1948 r. i podjął pracę w Gdańskim Urzędzie Morskim jako naczelnik Wydziału Ekonomicznego i w Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Sopocie jako profesor kontraktowy – kierownik Katedry Statystyki. W 1951 r. usunięty został z uczelni i GUM i do 1956 r. pracował jako urzędnik w Centrali Eksportu Drewna „Paged” w Gdyni.
Do pracy naukowo-badawczej powrócił w 1956 r. w gdańskim Instytucie Morskim, gdzie został docentem i zajmując się statystyką jako współautor doprowadził do wydania w latach 1959–1963 dziesięciu tomów „Morskiego Rocznika Statystycznego” oraz „Zeszytów Statystycznych Instytutu Morskiego w Gdańsku”, ukazujących rozwój polskiej gospodarki morskiej od 1920 do 1968 r. Liczba wszystkich publikacji B. Polkowskiego przekroczyła 100 pozycji. W 1958 r. współtworzył i przez wiele lat sekretarzował Towarzystwu Przyjaciół Muzeum Morskiego, które zainicjowało powstanie w Gdańsku muzeum o tym profilu; był też twórcą powołanego przy tym muzeum w 1968 r. tzw. „Archiwum Polskich Ludzi Morza”, które do jego śmierci zgromadziło ok. 1,5 tyś. Teczek ludzi zasłużonych dla morza i Wybrzeża. Na emeryturę przeszedł w 1972 r.
W 1956 r. włączył się w odnowę ZHP – w 1967 r. pełnił funkcję zastępcy hufcowego Hufca Harcerzy w Gdyni i członka komendy zgrupowania kursów szkoleniowych Chorągwi Gdańskiej Harecrstwa w Gołuniu na Kaszubach, a w 1962 r. członka sztabu III Chorągwianego Harcerskiego Rajdu Pomorskiego. W latach 1959–1964 przewodniczył chorągwianej Komisji Dyscyplinarnej. Od 1976 do śmierci był członkiem HKS „Korzenie” przy komendzie chorągwi, a później KHS „Stanica” w Gdyni.
Wznowił też działalność turystyczno-krajoznawczą – w 1956 r. opublikowano jego autorstwa „Gdynia – mały przewodnik ilustrowany”. Za zasługi na tym polu Morski Oddział PTTK w Gdyni nadał mu w latach sześćdziesiątych ub. wieku godność honorowego prezesa.
Zmarł 24 maja 1989 i pochowany został obok żony na Alei Zasłużonych na gdyńskim cmentarzu Witomino. Ma tabliczkę epitafijną w Mauzoleum w Skulsku (2007). Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski (1970), Krzyżem Walecznych (1921 i 1946), Krzyżem Niepodległości (1925), Medalami: „Polska swemu Obrońcy”, „Gwiazda Zasługi 1918–1920) (1925) i „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1980), Krzyżem „Za Zasługi dla ZHP (1976), Odznaką Związku Polaków w Niemczech „Rodło” (1938), odznakami honorowymi: „Zasłużony Pracownik morza”, „Za zasługi dla Gdańska”, „Za zasługi dla Gdyni”, Złotą Odznaką PTTK, Zasłużony dla Hufca Gdynia.
W 1935 r. zawarł związek małżeński z Zofią Anyż (1905–1989 lub t. 5), nauczycielką – polonistką, absolwentką Uniwersytetu Warszawskiego, harcmistrzynią, hufcową w Gdyni w latach 1936–1939 i 1957–1958 oraz komendantką Morskiej Chorągwi Harcerek w latach 1945–1948 (zob. Polkowska Zofia). Nie miał dzieci.
Bibliografia:
Encyklopedia Gdyni, Gdynia 2006, t. 1, s. 585;
Fietkiewicza O., Materiały do Harcerskiego Słownika Biograficznego;
Jarzębowski K., Kuprianowicz L., Harcmistrzynie i Harcmistrze…, s. 173;
Kuligowski Z., Radys B., Harcerstwo gdańskie 1945-1973, s. 13;
Encyklopedia Gdyni, Gdynia 2006, t. 1, s. 585;
Fietkiewicza O., Materiały do Harcerskiego Słownika Biograficznego;
Jarzębowski K., Kuprianowicz L., Harcmistrzynie i Harcmistrze…, s. 173;
Kuligowski Z., Radys B., Harcerstwo gdańskie 1945-1973, s. 13;
Puchała S., Poczet harcmistrzyń i harcmistrzów, t. 2, s. 348;
Bolduan R., Podgóreczny M., Bez mundurów, s. 21-22;
Czuwaj Gdynio – wspomnienia gdańskich harcerek i harcerzy 1928-2011, s. 12, 134-137;
Fersten A., Druh N-20, w: Motywy 1981, nr 48;
Życiorys z 2003 r. opracowany przez siostrzenicę Hannę Marcinkowską (zam. Kubska) – rks w zbiorach rodziny, kopia u autorów.
hm. Zenon Kuligowski
hm. Maria Kruszczyńska
Mgr Zenon Kuligowski hm., historyk, członek Komisji Historycznej Gdańskiej Chorągwi ZHP, komendant chorągwi w latach 1969-1973.
Mgr Maria Kruszczyńska z d. Porożyńska, harcmistrzyni, przewodnicząca HKS „Strażnica” im. hm. B. Porożyńskiego w Gdyni.
Czuwajcie – to znaczy postępujcie tak, by móc szczęśliwie żyć.
Razem ku Lepszej Przyszłości: Długoterminowy Wolontariat z Pasją Jeśli szukasz sposobu na wniesienie pozytywnych zmian w swoje życie i życie innych, rozważ długoterminowy wolontariat –
Harcerska Akcja Letnia to świetna okazja, by spróbować nowych rzeczy. Ważnym elementem harcerskiego wychowania jest zdobywanie doświadczenie na wodzie Okazję, by pożeglować, mieli członkowie Hufiec
Bliskość natury, dźwięki gitary, zabawa, uśmiech i przyjaźń – Harcerskie Akcje Letnie w naszej chorągwi trwają w najlepsze Podczas obozów i kolonii dzieci i młodzież
Związek Harcerstwa Polskiego
Chorągiew Gdańska
im. Bohaterów Ziemi Gdańskiej
ul. Za Murami 2-10, 80-823 Gdańsk
tel.: (58) 301 13 27