Szymański Stefan (1911–1981) – harcmistrz, ksiądz rzymskokatolicki, więzień stalinowski.

Urodził się 4.08.1911 r. w Majdanie Sieniawskim koło Jarosławia w patriotycznej rodzinie Kazimierza (1875–1953) i Heleny Przedpełskiej (1881–1971). Ojciec był inspektorem celnym, w 1920 r. został przeniesiony służbowo do Wolnego Miasta Gdańska. Mama prowadziła dom i wychowywała siedmioro dzieci. Ojciec był działaczem wielu organizacji polskich w WM Gdańsku, wspierał szczególnie działalność harcerską. Był sekretarzem Zarządu Okręgu ZHP w Gdańsku i autorem hymnu gdańskich harcerzy.

Stefan miał 3 siostry i 3 braci, wszyscy należeli do harcerstwa.

Maria (1908–1995), drużynowa harcerek w Polskim Gimnazjum, p.v. Jankowska, s.v. Narewska, mieszkała po II wojnie światowej w Żmigrodzie. 
Janina Rozum (1917–1988) łączniczka AK, pseudonim „Szarotka” mieszkała również w Żmigrodzie.
Mieczysława Francuzowicz (1918–1999), opiekowała się rannym partyzantem Jerzym, który został jej mężem, mieszkali po wojnie w Żmigrodzie.
Edward (1904–1966) studiował w Krakowie, był dyrektorem LO w Rybniku, dyrektorem II LO im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie.
Stanisław (1909–1981) hm, komendant III Hufca w WM Gdańsku, inż. okrętownictwa, po wojnie w grupie operacyjnej Ministra Oświaty i Nauki uruchamiał Politechnikę Gdańską, pracował w Przemyśle Okrętowym.
Tadeusz (1912–1979) hm. komendant Hufca Gdańsk-Śródmieście (1937–1939), podporucznik WP, obrońca Wybrzeża we wrześniu 1939, odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari.

Stefan ukończył pięcioklasową szkołę powszechną w Humniskach, a następnie wstąpił do gimnazjum w Brzozowie. Po przyjeździe do Gdańska kontynuował naukę w Polskim Gimnazjum Macierzy Szkolnej i był harcerzem 1. Morskiej Drużyny Harcerzy im. Zygmunta Augusta. Po maturze w 1932 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Wilnie i studiował teologię na Uniwersytecie im. Stefana Batorego. Uzyskał stopień magistra teologii i przyjął święcenia kapłańskie w czerwcu 1938 w bazylice metropolitalnej w Wilnie.

Z okazji święceń kapłańskich Komenda Chorągwi nadała mu stopień Harcerza Rzeczypospolitej i wręczyła pamiątkowy ryngraf. W ostatnie przed wojną wakacje, jako kapelan harcerski prowadził obóz wędrowny po całej Polsce.

Po święceniach kapłańskich mianowany został prefektem szkół w Mołodecznie i pracował do wybuchu wojny jako etatowy nauczyciel religii. W 1939 r. został mianowany proboszczem parafii  w Radoszkowicach koło Mołodeczna. W czasie okupacji przyjął pod opiekę rodziców oraz siostry, którzy jako patrioci i działacze społeczni nie mogli pozostać w Gdańsku. Razem z jezuitą ks. Józefem Marsӓngerem oraz salezjaninem ks. Janem Tokarskim nieśli pomoc Żydom mieszkającym na Wileńszczyźnie. Po wojnie rodzina wróciła do Polski, a ks. Stefan pozostał w swojej parafii. Stronił od działalności politycznej, mimo to NKWD oskarżyło go o „wrogą propagandę” i aresztowało 30.04.1950 r. W następnym roku otrzymał wyrok śmierci zamieniony ostatecznie na 25 lat kolonii karnej. Na ostateczny wyrok zamknięty w celi śmierci czekał przez 3 miesiące.

W wyniku amnestii został zwolniony 30.11.1955 r. i powrócił do swojej parafii, do Radoszkowic. Kościół parafialny zastał zamknięty. Szymański nie uzyskał zameldowania i pozwolenia na pracę duszpasterską, chociaż parafianie bardzo na to liczyli i podjęli w tej sprawie wiele starań. W tej sytuacji udał się do ks. Józefa Marsӓngera w Krasnem, który wysyłał mu paczki żywnościowe do łagru. Nie mogąc podjąć pracy duszpasterskiej, podjął starania o powrót do kraju. Ostatecznie jako repatriant w październiku 1958 r. powrócił do Polski i zgłosił się do archidiecezji Wileńskiej w Białymstoku. Skierowano go na urlop zdrowotny, który wykorzystał przebywając u rodziny osiadłej po wojnie w Żmigrodzie na Dolnym Śląsku.

Po urlopie postanowił powrócić do Gdańska, gdzie mieszkali jego bracia Stanisław i Tadeusz z rodzinami oraz znajomi z lat młodości. Ponieważ w latach powojennych brakowało księży, Kuria Gdańska przyjęła go chętnie i od 1.09.1959 r. został wikariuszem parafii katedralnej pw. św. Trójcy w Oliwie. Odprawiał także nabożeństwa w kaplicy filialnej pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Gdańsku – Jelitkowie. Kiedy w pobliżu Jelitkowa powstały nowe osiedla mieszkaniowe, z dniem 1.11.1965 r. erygowano nową parafię św. Apostołów Piotra i Pawła w Jelitkowie, został jej administratorem. Parafia dynamicznie się rozwijała wraz z przybywającymi nowymi mieszkańcami, a w letnich miesiącach powiększała się o duża liczbę nadmorskich wczasowiczów. Nad wszystkimi potrzebującymi sprawował opiekę duchową. Pełnił dodatkowo funkcję wicedziekana Dekanatu Gdańsk III, obejmującego parafie Oliwy i Sopotu.

W październiku 1971 r. był w Rzymie na uroczystości beatyfikacji o. Maksymiliana Kolbe. Kończąc swoją posługę duszpasterską w Jelitkowie rozpoczął niezbędną budowę nowego kościoła, bo przedwojenna kaplica nie była w stanie pomieścić ciągle przybywających nowych parafian. W 1975 r przeszedł na emeryturę, jednak jako rezydent był do śmierci administratorem parafii.

W czasie posługi duszpasterskiej w Gdańsku był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa. W 1961 r. Kuria Biskupia zgłosiła go do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku jako siódmego z kolei kandydata na proboszcza parafii pw. Najświętszej Marii Panny „Gwiazda Morza” w Sopocie. Kandydatura została odrzucona z powodu, jak napisano: „przeszłość polityczna kandydata nie gwarantuje wykonywania poleceń władz państwowych”.

Z chwilą powstania w 1970 r. Kręgu Harcerzy Wolnego Miasta Gdańska był razem z braćmi Stanisławem i Tadeuszem jego aktywnym członkiem. Odwiedzali drużyny i szczepy harcerskie, opowiadając o historii i pracy przedwojennego harcerstwa w Gdańsku. Szczególnie bliskie związki mieli ze szczepem harcerskim w VIII LO w Gdańsku, który przyjął imię Harcerzy Wolnego Miasta Gdańska. Od 1976 r. był także członkiem Kręgu Instruktorów Seniorów „Korzenie” Chorągwi Gdańskiej. Rozkazem Komendanta Chorągwi L.4/80 z dnia 1.04.1980 r. został mianowany harcmistrzem.

Zmarł 13 maja 1981 r. i spoczął na Cmentarzu Komunalnym w Gdańsku – Oliwie.

Bibliografia:

G. Danielewicz „W Kręgu Polonii Gdańskiej” Gdańsk 1996 s.148–151.
J. Minkusiewiczowa, Kazimierz Szymański – wspomnienie wrzesień 1976 r.
R. Dzwonkowski „Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego  w ZSRR 1939-1988”, Lublin 2003. J. Myszor, A. Mirek „Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL. Suplement” Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 2008.
E. Jarmusik „Kościół katolicki na Białorusi 1939-1991 od zniszczenia do odrodzenia” , tłum. Honorata Szubielska, Kraków 2013,Encyklopedia Gdańska – Gedanopedia,
Arch. Komisji Historycznej Chorągwi Gdańskiej, konsultacja dr inż. T. Szymański.

                                                                                                     Bogdan Radys