CICHOŃSKA zam. Drzewuska Maria (1904‒2002), nauczycielka, harcmistrzyni, komendantka Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerek (1947‒1949).

Urodziła się 27 grudnia 1904 r. we wsi Bielawki w powiecie kutnowskim w rodzinie chłopskiej Jana i Julianny z domu Urbaniak. Miała siedmioro rodzeństwa. Wobec trudnej sytuacji materialnej tylko ona z wielkim trudem zdobyła wykształcenie. W czasie nauki w gimnazjum w Kutnie w 1919 r. wstąpiła do drużyny harcerek, gdzie była zastępową i plutonową. W czasie wojny 1920 roku pracowała społecznie w RKU w Kutnie. W czasie nauki w Seminarium Nauczycielskim w Toruniu pełniła funkcje przybocznej w drużynie seminaryjnej. Po ukończeniu Seminarium w 1925 r. we wrześniu t.r. podjęła pracę nauczycielki w Brodnicy, w której pracowała do wybuchu wojny. Uczestniczyła w działalności organizacji LOPP i Polskiego Białego Krzyża. Organizowała wieczornice, a w latach 1927‒1928 uczyła żołnierzy-analfabetów w 67 pułku piechoty. Już w 1925 r. zorganizowała drużynę harcerek w szkole wydziałowej. Na początku 1926 r. objęła funkcję hufcowej Hufca Harcerek w Brodnicy. W latach 1927‒1929 była członkinią komendy Toruńskiej Chorągwi Żeńskiej. 8 V 1929 r. otrzymała stopień podharcmistrzyni, a 20 IV 1934 r. ‒ stopień harcmistrzyni. W latach 1937‒1939 była instruktorką WF i PW w Pomorskiej Chorągwi Harcerek w Toruniu, dojeżdżając z Brodnicy. W latach 1938‒1939 kierowała pracą hufca w ramach Pogotowia Harcerek, przygotowując harcerki do służby sanitarnej i służby łączności. Hufiec Harcerek w Brodnicy prowadziła do wybuchu II wojny światowej.

W pierwszych dniach września otrzymała rozkaz spalenia wszystkich dokumentów personalnych, co uchroniło wiele harcerek przed aresztowaniem. Na wezwanie władz miasta, aby osoby zaangażowane w pracach społecznych i obronnych opuściły miasto, wyjechała z Brodnicy. Po kilku tygodniach tułaczki wróciła do miasta. Niebawem została ostrzeżona przez b. inspektora szkolnego L. Kozikowskiego, że jest na liście do aresztowania i wyjechała do Kłodawy. Zamieszkała u rodziny i prowadziła tajne nauczanie. Wiosną 1941 roku razem z rodziną została wywieziona do przymusowej pracy w Niemczech do Altensorge k. Landsberga. Długotrwała ciężka praca przy myciu i praniu zimą w zimnej wodzie spowodowała u niej bezwład rąk. W tej sytuacji przeniesiono ją w okolicę Barlinka do innej pracy. Stamtąd po kilkudniowym pobycie w szpitalu uciekła do rodziny, a następnie po trzech dniach pobytu przekroczyła „zieloną granicę”, udając się do Warszawy. W stolicy zameldowała się u hm. Jadwigi Luśniak, komendantki Pomorskiej Chorągwi Harcerek, która prowadziła internat dla chłopców z rodzin wojskowych, zorganizowany i prowadzony przez Pogotowie Harcerek pod opieką Rady Głównej Opiekuńczej. Po dwumiesięcznym pobycie w

Warszawie wyjechała do Zamościa, gdzie do zakończenia wojny pracowała jako magazynierka w fabryce lemoniady.

W kwietniu 1945 r. powróciła do Brodnicy i uczyła w szkole do zakończenia roku szkolnego. Następnie wyjechała do Gdańska i do roku 1954 uczyła w Szkole Podstawowej nr 15. Powróciła także do pracy harcerskiej w Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerek. Pełniła funkcję instruktorki Wydziału Kształcenia. W 1947 r. prowadziła obóz harcerek gdyńskiego hufca w Lipuszu, a w następnym roku prowadziła kurs drużynowych na obozie w Łapinie. W latach 1947‒1949, była komendantką Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerek, a po połączeniu chorągwi męskiej i żeńskiej w marcu 1949 r. była zastępcą komendanta i kierownikiem Wydziały Organizacyjnego komendy Morskiej Chorągwi Harcerstwa. Latem 1949 r. była instruktorką kursu drużynowych w Kamienicy Królewskiej na Kaszubach. W 1954 r. ze względu na stan zdrowia przeszła na rentę inwalidzką i przeniosła się do Wrocławia. Tam po trzech latach leczenia powróciła do zawodu. W latach 1957‒1961 pracowała jako nauczycielka w eksperymentalnej szkole, prowadzonej metodą harcerską, którą zorganizowała hm. Zofia Skałowa. Prowadziła tam także szkolne koło krajoznawcze. W latach 1957‒1959 włączyła się w odbudowę harcerstwa, będąc instruktorką Wydziału Kształcenia Kadry komendy Dolnośląskiej Chorągwi we Wrocławiu. We wrześniu 1961 r. przeszła na emeryturę, a w 1972 r. powróciła do Gdańska. Od 1977 r. do ostatnich dni życia była członkiem Harcerskiego Kręgu Seniorów „Korzenie”.

Przed wojną należała do Ligi Ochrony Przyrody, a w latach 1950‒1990 do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Zmarła 4 lipca 2002 roku, została pochowana na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

Została odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi za pracę w służbie wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego (1929). Otrzymała honorowy tytuł „Instruktora seniora ZHP” (1984).

Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych we Wrocławiu zawarła związek małżeński, przyjmując nazwisko Drzewuska. Dzieci nie miała.

Archiwum Harcerskiego Kręgu Seniorów „Korzenie”; Jarzembowski K., Kuprianowicz L., Harcmistrzynie i Harcmistrze Związku Harcerstwa Polskiego mianowani w latach 1920‒1949, Kraków 2006, s. 21; Kuligowski Z., Radys B., Harcerstwo Gdańskie 1945‒1973, s. 17‒20.

opracował: Bogdan Radys