hm. Teodor Delong (1911–1992) – Komendant Morskiej Chorągwi Harcerstwa.

Urodził się 25 marca 1911 r. w Stanisławowie koło Wrześni w Wielkopolsce. Ojciec Adolf z zawodu introligator był kolejarzem. Mama Teresy z Bollenbachów wychowywała ośmioro dzieci: sześciu synów i dwie córki. Teodor był drugim dzieckiem w rodzinie i musiał się szybko usamodzielnić w życiu. W wolnej Polsce ojciec został policjantem i często z tego powodu rodzina zmieniała miejsce zamieszkania, a dzieci szkoły. Teodor był zdolnym uczniem i po ukończeniu szkoły podstawowej w Skomlinie wstąpił do Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Ostrzeszowie. Tam w 1930 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. Pierwszą pracę nauczyciela otrzymał w dwuklasowej wiejskiej szkole podstawowej w Przytocznicy w pow. ostrzeszowskim. W tak dużej rodzinie starsze dzieci pomagały młodszym. Teodor zaczynając pracę miał na utrzymaniu młodszego brata, ucznia Seminarium Nauczycielskiego. Drugi rok szkolny 1931/32 rozpoczął w innej podobnej wiejskiej szkole w Szklarce Przygodzickiej pow. odolanowski.

Jesienią 1932 r. został powołany do odbycia służby wojskowej w Dywizyjnym Kursie Podchorążych Rezerwy przy 29 p.s.k. w Szczypiornie pod Kaliszem. Po rocznym szkoleniu otrzymał stopień plutonowy podchorąży i mógł powrócić do pracy zawodowej. Wiosną 1934 r. otrzymał zatrudnienie w Szkole Podstawowej w Zdunach koło Krotoszyna. Prowadził z powodzeniem lekcje z językiem wykładowym niemieckim, ale nie czuł się dobrze w tej szkole. Po wakacyjnym ćwiczeniach wojskowych w Ostrowie Wlkp. napisał prośbę do Obwodowego Inspektoratu Szkolnego w Krotoszynie o przeniesienie do pracy w powiecie morskim. Uzyskał zgodę i rozpoczął pracę w Szkole Podstawowej nr 4 w Gdyni. Prowadził też lekcje dla podoficerów Marynarki Wojennej, którzy uzupełniali swoje podstawowe wykształcenie.

Następnie przeszedł do Szkoły Podstawowej nr 6 w Gdyni Obłużu, gdzie pracował w trudnych warunkach. Klasy były bardzo przepełnione. Jego I klasa liczyła 72 uczniów. Mimo trudnych warunków w biednej dzielnicy atmosfera pracy była dobra i mile wspominał tamte lata. Wiosną 1936 r. zdał egzamin kwalifikacyjny i został nauczycielem mianowanym. W czasie wakacji pojechał na obóz instruktorów harcerskich do Baligrodu organizowany przez Chorągiew Wielkopolską i Kuratorium Okręgu Szkolnego w Poznaniu. Po wakacjach został drużynowym w Szkole Podstawowej nr 4, w której był nauczycielem, a w latach 1938–1939 hufcowym VI Hufca Harcerzy w ramach Morskiego Rejonu Harcerzy w Gdyni.

W 1937 r. brał udział w Jamboree w Holandii, zwiedził Brukselę i Paryż. W listopadzie 1938 r. został powołany do 2 Morskiego Batalionu Strzelców w Gdyni i skierowany do zajęcie Zaolzia. Był dowódcą plutonu moździerzy, ale bez amunicji. Na szczęście nie była im wtedy potrzebna. Po powrocie do Gdyni wyczuwano już zagrożenie ze strony Niemiec. W czerwcu 1939 r. złożył egzamin wstępny na Wyższy Kurs Nauczycielski w Warszawie. W sierpniu został zmobilizowany i jako dowódca plutonu moździerzy 2 Morskiego Pułku Strzelców, brał udział w obronie Wybrzeża. Walczyli do ostatniego naboju i 19 września został wzięty do niewoli. Przebywał w oflagu w Prenzlau, Neubrandenburgu i Dőssel.

W obozach jenieckich ukończył Wyższy Kurs Nauczycielski, był słuchaczem dwuletniego Studium Pedagogiczno–Społecznego. W dniu 1 kwietnia 1945 r. doczekał szczęśliwie wyzwolenia obozu przez Armię Amerykańską. Na polecenie prezesa Koła Nauczycielskiego zorganizował szkołę dla wysiedlonych polskich dzieci, a następnie został zatrudniony w Centrali Szkolnictwa Polskiego. W czerwcu 1947 r. powrócił do Gdyni. Podjął funkcję kierownika Wydziału Programowego w Komendzie Chorągwi Harcerzy mieszczącej się wówczas w Sopocie i z tego powodu odrzucił propozycję kierowania Szkołą Podstawową nr 6 w Gdyni Obłużu. Pracę nauczycielską podjął w Szkole Podstawowej nr 18, a w następnym roku szkolnym w Liceum Spółdzielczym w Gdańsku. W 1948 r. został z-cą komendanta chorągwi, a jesienią komendantem Gdańsko Morskiej Chorągwi Harcerzy, urlopowany przez Kuratorium do pracy w ZHP. W 1949 r. otrzymał stopień harcmistrza oraz doprowadził do połączenia Chorągwi Harcerek i Harcerzy w Morską Chorągiew Harcerstwa. Po wykonaniu tego zadania został w 1950 r. zwolniony z funkcji komendanta Chorągwi i powrócił do pracy nauczycielskiej.

Jesienią został dyrektorem w III Liceum Ogólnokształcącym w Gdyni. W 1952 został dyrektorem w III Liceum Ogólnokształcącym w Gdańsku. W 1956 r. został wizytatorem liceów ogólnokształcących w Kuratorium Gdańskim i pod koniec roku powrócił do pracy w ZHP. Wszedł w skład pierwszej Komendy Chorągwi Harcerstwa w Gdańsku jako kierownik Wydziału Programowego. W latach 1957–1960 był między innymi wizytatorem Komendy Chorągwi, członkiem Komisji Weryfikacyjnej dla instruktorów, członkiem Komisji Stopni Instruktorskich oraz sekretarzem Wojewódzkiej Rady Przyjaciół Harcerstwa. W latach 1960–1961 był z-cą komendanta chorągwi, a w latach 1959–1964 członkiem Rady Naczelnej ZHP. W latach 1964–1974 był członkiem Rady Chorągwi, a latach 1969–1974 przewodniczącym Komisji Instruktorskiej Chorągwi.

W 1974 r. utworzył Komisję Historyczną Chorągwi i był jej pierwszym przewodniczącym,  która w 1976 r. przekształciła się w Harcerski Krąg Instruktorów Seniorów „Korzenie”. Był założycielem i pierwszym jego komendantem do 1984 r. Jako instruktor i wspaniały pedagog łączył umiejętnie dwie pasje pedagoga i harcerza. Cieszył się wyjątkowym autorytetem wśród kadry harcerskiej i nauczycielskiej. Był wymagającym, ale życzliwym i wyrozumiałym przełożonym, chętnie pomagał podopiecznym w trudnych życiowych sprawach.

Dokończył studia pedagogiczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku, otrzymując w 1959 r. tytuł mgr historii. W latach 1961–1969 był Inspektorem Szkolnym w Gdańsku, a następnie dyrektorem Okręgowego Ośrodka Metodycznego w Sopocie. W 1971 r. przeszedł na emeryturę.

W 1948 r. zawarł związek małżeński z nauczycielką Anną Łabucką, posiadał córkę Wandę Makowska (1954), nauczycielkę. Po śmierci żony Anny ożenił się w 1979 r. z Wandą Antoniak.

Od początku pracy zawodowej był aktywnym działaczem Związku Nauczycielstwa Polskiego i pełnił m.in. funkcje przewodniczącego Rady Zakładowej ZNP. Od 1950 r. był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, a następnie Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych.

Należał od 1950 r. do Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, pełnił między innymi funkcję wiceprezesa Oddziału Dzielnicowego Gdańsk-Wrzeszcz–Oliwa. W latach 1961–1969 należał do Szkolnego Związku Sportowego, był między innymi prezesem Zarządu Miejskiego w Gdańsku.

Był odznaczony m.in.: Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Złotym Krzyżem Za Zasługi dla ZHP z Rozetą – Mieczami.

Zmarł 1 marca 1992 r. i spoczywa na cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku.

– S. Puchała ”Poczet Harcmistrzyń i Harcmistrzów” Warszawa 2014, t. I, S. 279/280

– K. Jarzębowski ,L. Kuprianowicz „Harcmistrzynie i harcmistrze”, Kr. 2006 s.109, arch. HKS „Korzenie”, własny życiorys.