Maria Joanna Hrabowska (1936–2008), harcmistrzyni, prof. dr hab., lekarz, przewodnicząca ZHP (1996–2001)

Urodziła się 8 lutego 1936 r. w Poznaniu. Ojciec Mieczysław (1897–1939) jako 17-letni młodzieniec zgłosił się do Legionów Piłsudskiego, a później został zawodowym oficerem Wojska Polskiego. Zginął w bitwie nad Bzurą we wrześniu 1939 r. Mama Irena (1902–1975) prowadziła dom. W czasie okupacji hitlerowskiej matkę z córką wyrzucono z mieszkania i podzieliły los wielu gdynian. Wojnę przeżyły w Warszawie, a po wyzwoleniu powróciły do Gdyni. Maria, od dziecka wychowywana w patriotycznej atmosferze, nie mogła nie trafić do harcerstwa. Wstąpiła do organizacji w Szkole Podstawowej jako 11-letnia dziewczynka. Dwa lata później była już ochotniczką i zastępową w swojej drużynie. Tak jak wielu, powróciła do harcerstwa w roku 1957. Będąc studentką Akademii Medycznej w Gdańsku, wstąpiła do Akademickiego Kręgu Starszoharcerskiego „Westerplatte” i została z-cą komendanta kręgu. Równocześnie podjęła służbę instruktorską w Hufcu Harcerek Gdańsk–Śródmieście. Otrzymała stopień przewodnika, została drużynową w Państwowej Szkole Pielęgniarskiej, a następnie w IV LO w Nowym Porcie. Prowadziła akcje szkoleniowe i obozy harcerskie, dokształcała się na kursach instruktorskich. W 1958 r. otrzymała sto-pień podharcmistrza. Była kierownikiem Referatu Harcerek w Hufcu i drużynową Drużyny Instruktorskiej. Jesienią 1959 r. została mianowana komendantką Hufca Harcerek Gdańsk–Śródmieście. Funkcję tę pełniła do stycznia 1960 r., kiedy to połączono Hufce Harcerek i Harcerzy w jeden, koedukacyjny. Druhna Maryla (tak ją nazywali przyjaciele) podzieliła los wielu instruktorów, którzy nie godzili się z coraz większym upolitycznieniem organizacji i wycofała się z czynnej służby instruktorskiej.

Zapał i energię, której nigdy jej nie brakowało, skupiła na pracy naukowej w Akademii Medycznej. Już jako studentka podjęła zadania naukowe w Katedrze Anatomii Patologicznej AMG. W 1960 r. ukończyła studia i została asystentką w tej Katedrze. Prowadziła zajęcia dydaktyczne ze studentami, prace naukowe i kształciła się, uzyskując tytuł specjalisty anatomopatologa. W 1966 r. uzyskała tytuł doktora nauk medycznych na podstawie pracy: „Obraz patomorfologiczny grzybicy doświadczalnej leczonej solą sodową N-bursztynowej pochodnej perimycyny”. Kolejny awans zawodowy uzyskała w 1981 r., kiedy powierzono jej kierowanie Samodzielną Pracownią Patomorfologii Klinicznej Instytutu Położnictwa i Chorób Kobiecych Akademii Medycznej w Gdańsku. W następnym roku otrzymała tytuł doktora habilitowanego na podstawie pracy „Morfogeneza ektopii okołokomorowej macierzy mózgowej płodu i noworodka człowieka”. Tytułem profesora nadzwyczajnego, uhonorowano ją w 1993 r.

Druhna Maria Hrabowska była zasłużonym pracownikiem Akademii Medycznej w Gdańsku, autorką ok. 100 publikacji z zakresu patomorfologii ginekologicznej i onkologicznej, onkologii eksperymentalnej i neuropatologii perinatalnej. Była członkiem korespondentem zagranicznym Societe Francaise de Gyneco-Pathologie, członkiem European Organisation for Research and Treatment of Cancer oraz Polskiego Towarzystwa Patologów. Współpracowała z Politechniką Gdańską i Uniwersytetem Gdańskim. Była wychowawcą kilku pokoleń lekarzy specjalizujących się w ginekologii i patomorfologii, opiekunem studentów oraz młodej kadry naukowej. Pod jej kierownictwem powstało 12 rozpraw doktorskich z zakresu patologii ginekologicznej i perinatalnej. Była recenzentem wielu prac doktorskich i trzech habilitacyjnych. Była autorką i recenzentką podręczników medycznych oraz szkolnych z zakresu biologii. Prowadziła wykłady w wielu środowiskach w kraju na temat świadomego macierzyństwa opartego na zasadach i wartościach chrześcijańskich. Była świeckim ekspertem Episkopatu Polski w zakresie medycyny. Druhna Profesor jako członkini Polskiego Towarzystwa Patologów w latach 1992–1995 pełniła funkcję przewodniczącej Oddziału Gdańskiego.

Duchem zawsze była z harcerzami – bywała na okolicznościowych zbiórkach i uroczystościach. W latach 1972–1975 sprawowała medyczną opiekę nad ciężko chorym Józefem Grzesiakiem „Czarnym”, byłym komendantem Chorągwi Wileńskiej i Gdańskiej, więzionym przez 11 powojennych lat w Workucie. Otaczała szczególną opieką jego żonę Klementynę, aż do jej śmierci. Do harcerstwa powróciła na fali solidarnościowych przemian w 1980 r. Była z-cą komendanta Kręgu im. A. Małkowskiego (KIHAM) w Gdańsku, opiekowała się 29 GDH w Szczepie „Watra” we Wrzeszczu i znowu jeździła na obozy, szkoliła młodych drużynowych. Szczególnie polubiła stanicę obozową w Jabłuszku na Kaszubach, gdzie wielokrotnie obozowała. W roku 1982 otrzymała stopień instruktorski harcmistrza, wstąpiła także do Kręgu Seniorów „Korzenie” Chorągwi Gdańskiej i pełniła funkcję z-cy komendanta kręgu. Zajmowała się kształceniem kadr harcerskich, przez wiele lat pracowała w Komisji Stopni Instruktorskich i Komisji Historycznej Chorągwi Gdańskiej. Od 1989 r. w najtrudniejszym okresie przemian, z niezwykłą energią, zaangażowała się w odnowę gdańskiego harcerstwa, aby przywrócić najlepsze tradycje i metody wychowawcze w organizacji, aby zachować jedność ZHP. Na przełomowym zjeździe ZHP w Bydgoszczy w 1990 r. wybrano ją przewodniczącą Naczelnego Sadu Harcerskiego. Jedną z pierwszych jej inicjatyw było utworzenie Harcerskiego Rejestru Represjonowanych, obejmującego spis harcerzy i instruktorów skazanych i więzionych za działalność niepodległościową i harcerską w latach 1944–1956. Współtworzyła program wychowania zdrowotnego w ZHP. W 1993 r. została wybrana wiceprzewodniczącą RN ZHP. Działała aktywnie nad przywróceniem ZHP do struktur Światowego Skautingu. Po nagłej śmierci przewodniczącego ZHP hm. Stefana Mirowskiego w 1996 r., objęła tę funkcję i pełniła ją z wyboru po kolejnym zjeździe ZHP do 2001 r. Pełniąc zaszczytną funkcję przewodniczącej ZHP, przemierzała Polskę wzdłuż i wszerz. Była wszędzie, gdzie należało reprezentować ZHP lub rozwiązywać trudne problemy. Wielokrotnie reprezentowała Związek na arenie międzynarodowej. Z delegacją ZHP była dwukrotnie u Ojca św. Jana Pawła II. W Kanadzie podczas 29 Światowej Konferencji Skautów w 1996 r. odebrała certyfikat potwierdzający powrót ZHP do Światowego Stowarzyszenia Przewodniczek i Skautek. W marcu 2000 r. z naczelnikiem ZHP była w Londynie na zaproszenie naczelnictwa ZHP pgk, a delegację przyjął dyrektor Biura Światowego WAGGGS w Pax Lodge. Była wszędzie, gdzie działo się coś ważnego w harcerstwie – na kolejnych zlotach ZHP, w Kostiuchnówce na Ukrainie, gdzie harcerze ze Zgierza w sierpniu 2001 r. odnowili cmentarz Legionistów. Czytając sprawozdanie z działalności Rady Naczelnej za lata 1997–2001, trudno zrozumieć, w jaki sposób druhna Maria łączyła obowiązki zawodowe, naukowe i społeczne związane z tysiącami wizyt w różnych miejscach kraju. Wszędzie budząc szacunek, zaufanie i sympatię spotkanych ludzi. W różnych miastach organizowała także wystawy i konferencje historyczne o ruchu niepodległościowym, twórcach polskiego skautingu i udziale harcerzy w odzyskaniu niepodległości.

Stefan Mirowski, przewodniczący ZHP, trafnie scharakteryzował druhnę Marylę następującymi słowami: „Jest to kobieta niezwykle energiczna, łatwo nawiązuje kontakty, jest człowiekiem równowagi, z charakteru przypomina Aleksandra Kamińskiego. Podobnie jak on zachowuje optymizm, gdy się coś nie układa. Ale kiedy wszystko idzie po naszej myśli przestrzega, żeby nie poprzestać na tym, co się osiągnęło”.

W 2005 r. przykuta chorobą ze szpitalnego łóżka, napisała list do obradującego Zjazdu ZHP z troską o przyszłość Związku, a jego przesłanie jest nadal aktualne.
Była zaangażowana w działalność Związku Legionistów Polskich, pełniła funkcję z-cy Komendanta Naczelnego i komendanta Okręgu Północnego tego Związku. Współpracowała z Muzeum Marszałka J. Piłsudskiego w Krakowie, była przewodniczącą Rady Instytutu Józefa Piłsudskiego w Kraju.

Była członkiem Solidarności, przez wiele lat troskliwie opiekowała się studentami i młodymi pracownikami naukowymi swojej uczelni. Pomagała wszystkim potrzebującym, nie tylko w sprawach medycznych, służyła dobrą radą, wspierała w trudnościach życiowych. Była autorytetem, z jej opiniami powszechnie się liczono. Nie założyła własnej rodziny, dlatego dużo czasu poświęcała innym. Swoją służbę Bogu, Polsce i bliźnim wypełniła przykładnie do końca.

Zmarła po ciężkiej chorobie w wieku 72 lat 14 lipca 2008 r. Uroczystości pogrzebowe odbyły się w Bazylice Mariackiej w Gdańsku z udziałem władz harcerskich i wielkiej liczby harcerzy przybyłych z wielu obozów harcerskich z całego Pomorza.
Spoczywa na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni.
Jej wysiłek zawodowy i wychowawczy został doceniony przez władze. Otrzymała wiele odznaczeń państwowych i wyróżnień m.in.:
– Złoty Krzyż za Zasługi dla ZHP,
– Złoty Krzyż Zasługi ,
– Kawalerski Krzyż Orderu Odrodzenia Polski,
– Oficerski Krzyż Orderu Odrodzenia Polski.