Roman Alfons von Truszczyński (1902–1978) – nauczyciel, komendant Toruńskiej (Pomorskiej) Chorągwi Harcerzy (1924, 1924–1928), komendant Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerzy (1947–1949). 

Urodził się 22 października 1902 r. w Toruniu w rodzinie Antoniego i Filipiny Anieli z domu Ekowskiej. Tutaj uczęszczał do szkół. W 1916 r. był członkiem polskiego chóru ludowego. W wieku 15 lat zetknął się ze skautingiem, latem 1917 r. był współzałożycielem I Drużyny Skautowej im. Tadeusza Kościuszki. Po jej rozwiązaniu 6 lipca 1918 r. przez wojskowe władze niemieckie nie zaprzestał działalności i podjął współpracę z POW. Na krótko został aresztowany 17 czerwca 1919 r. Po zwolnieniu przeszedł przez kordon graniczny do wojsk powstańczych w wolnej już Wielkopolsce. Gdy jesienią wrócił, został drużynowym nowo powstałej V Drużyny im. Józefa Poniatowskiego. W roku 1920, gdy Pomorze wróciło do Macierzy, przejął od Teodora Żuchowskiego lokalną Komisję Dostaw Harcerskich. W roku 1922 ukończył Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie i rozpoczął pracę jako nauczyciel. Ukończył też w roku 1926 Wyższy Kurs Nauczycielski. 31 maja 1924 r. otrzymał stopień instruktorski przodownika i został komendantem Hufca Męskiego w Toruniu, 31 czerwca tego roku otrzymał stopień podharcmistrza (po zmianie systemu stopni uznany za harcmistrza), a 25 listopada tego roku został komendantem Chorągwi Toruńskiej ZHP, organizując jednocześnie harcerstwo w Wolnym Mieście Gdańsku. W grudniu, w związku z wyjazdem do Francji, gdzie uczył w polskiej szkole w Crensot, zrezygnował z funkcji komendanta, którą w zastępstwie przejął komendant Hufca Harcerzy w Toruniu Teodor Żuchowski. Komendę Chorągwi objął ponownie rok później i kierował nią do 31 marca 1928 r., żegnany na specjalnym ognisku. Wiosną 1928 r. przeszedł do pracy w Polskiej Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku. W roku 1930 został kierownikiem polskiej szkoły powszechnej w Sopocie. Zorganizował szkoły polskie, a w nich drużyny harcerskie, w Nowym Porcie i Wrzeszczu. 

Był w tym czasie komendantem hufca, w roku 1935 wszedł w skład komendy nowo utworzonej Gdańskiej Chorągwi Harcerzy i był w niej zastępcą komendanta do roku 1936. W latach 1937–1938 był kierownikiem Wydziału Organizacyjnego i Referatu Starszyzny Komendy Gdańskiej Chorągwi Harcerzy. Wraz z gdańskimi harcerzami uczestniczył w Jamboree w 1924 r. w Danii i w 1929 r. oraz w 1933 r. na Węgrzech, co miało ogromny wydźwięk propagandowy. W roku 1937 wziął udział w jubileuszu dwudziestolecia I Pomorskiej Drużyny Harcerzy im. T. Kościuszki w Toruniu, której był współzałożycielem.

 

Należał i był aktywnym członkiem innych organizacji polskich: Związku Nauczycielstwa Polskiego i Związku Polaków. Udzielał się w Domu Polskim, w którym na akademii z okazji 3 Maja w 1939 r. jednoznacznie określił swoje stanowisko wobec nadciągającej wojny:

„Być Polakiem to dzisiaj znaczy stać twardo na ziemi ojczystej. To nie czekać na życie łatwe, lecz w służbie Rzeczypospolitej życie trawić, a gdy zajdzie potrzeba w służbie tej i życie oddać z ochotą”. 

Po wybuchu wojny został aresztowany w Gdyni. Udało mu się uciec i w październiku 1939 r. poprzez Toruń dotarł do Warszawy. Zaangażował się w tajnym nauczaniu w Korytnicy koło Garwolina i w Sadownem. W czasie pobytu w Warszawie, zaskoczył go wybuch powstania. Po jego upadku został wywieziony do obozu w Magdeburgu, skąd po trzech miesiącach uciekł (wg „Słownika biograficznego Pomorza Nadwiślańskiego” został wywieziony na roboty do Neubrandenburga i po trzech miesiącach zwolniony ze względu na stan zdrowia) i przebywał w okolicach Krakowa. 

 

14 marca 1945 r. Biuro dla Ziem Zachodnich Ministerstwa Oświaty skierowało go do Torunia, ale już 6 kwietnia 1945 r. znalazł się w Gdańsku, gdzie został zatrudniony jako inspektor oświaty w grupie operacyjnej Ministerstwa Oświaty z zadaniem zabezpieczenia budynków i mienia szkolnego oraz przeprowadzenia rejestracji polskiej młodzieży szkolnej. W roku 1947 objął funkcję komendanta Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerzy i pełnił ją do roku 1949, w którym był też kierownikiem Referatu Wizytacji. W czerwcu 1947 r. był uczestnikiem Zlotu w Toruniu z okazji XXX-lecia Harcerstwa Pomorskiego. Wobec postępujących w harcerstwie zmian zrezygnował z działalności. W latach 1945–1947 był też radnym. Od 1946 do 1948 r. był wizytatorem Kuratorium Okręgu Szkolnego, potem inspektorem pedagogicznym w Państwowym Ośrodku Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Budownictwa, a od roku 1949 naczelnikiem Wydziału Pedagogicznego w Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Gdańsku. W roku 1953 został kierownikiem Oddziału Rad Narodowych w Prezydium WRN, a rok później ponownie kierownikiem Wydziału Oświaty MRN. W latach 1957–1958 był inspektorem organizacyjnym w Prezydium WRN, skąd powrócił do szkolnictwa i do roku 1963 był kierownikiem Szkoły Podstawowej nr 50 w Gdańsku. Potem do odejścia na emeryturę w roku 1968 pracował na stanowisku sekretarza ds. kultury i oświaty w Wojewódzkiej Radzie Związków Zawodowych. W tym czasie uczestniczył w działalności harcerskiej, organizując spotkania instruktorskie.

 

Poza tym aktywnie działał w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim, Towarzystwie Przyjaciół Dzieci, Towarzystwie Przyjaciół Gdańska i Wojewódzkim Komitecie Przeciwalkoholowym, gdzie do końca życia był członkiem Prezydium Zarządu, oraz w towarzystwach naukowych.

 

Zmarł 7 sierpnia 1978 r. w Gdańsku. Gdzie został pochowany.

 

Został odznaczony Krzyżem Oficerskim i Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1957), Srebrnym Krzyżem Zasługi (1934, 1947), Brązowym Krzyżem Zasługi (1946), Medalem „Za Odrę, Nysę i Bałtyk” (1946), Medalem X-lecia Polski Ludowej (1955), Medalem XXX-lecia Polski Ludowej (1974), Złotym Krzyżem Harcerskiego Odznaczenia Honorowego „Za Zasługę” (1947), Honorowym Krzyżem Harcerzy z Czasów Walk o Niepodległość (1939) oraz odznakami: 1000-lecia Państwa Polskiego (1966), „Za Zasługi dla Gdańska” (1960), Zasłużony dla Ziemi Gdańskiej (1965), Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (1961), Honorową Odznaką TPD (1966), Towarzystwa Szkół Świeckich (1962), Honorową Ruchu Przyjaciół Harcerstwa (1963), Zasłużonego Działacza Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich (1963), Złotą TPPR (1963), Srebrną Odznaką Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy (1965), Honorową Odznaką „Za Zasługi W Ruchu Przeciwalkoholowym”, Odznaką XXV-lecia ZHP (1936), Złotą Odznaką „Zasłudze” Hufca ZHP w Toruniu (2002), a także dyplomem Światowej Rady Pokoju. Był laureatem Nagrody Miasta Gdańska (1959).